Alþýðusamband íslands
Alþingi
Nefndasvið
Austurstræti 8-10
150 ReykjavÍk
ReykjavÍk: 19. Apríl 2024
Tilvísun: M202404-0229
Efni: Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á lögum um tekjuskatt, nr. 90/2003 (Barnabætur,
sérstakur vaxtastuðningur).
Til umsagnar er frumvarp til laga um breytingu á lögum um tekjuskatt sem felur í sér breytingar á
barnabótakerfinu og greiðslu sérstaks vaxtastuðnings í samræmi við yfirlýsingu stjórnvalda tengdri
kjarasamningum. Aðgerðir stjórnvalda í kjölfar undirritunar kjarasamninga á almenna vinnumarkaðinum
studdu við gerð samningana, sem stuðla að fyrirsjáanleika og samræmast verðstöðugleika á næstu árum.
Breytingar á barnabótum og sérstakur vaxtastuðningur eru hluti af þeim aðgerðum. Alþýðusambandið
styður aðgerðirnar og hvetur til þess að málið nái fram að ganga.
Alþýðusambandið hefur um árabil gagnrýnt miklar tekjuskerðingar í barnabótakerfinu. Kerfið hefur þannig
verið lágtekjumiðað, með lágum skerðingarmörkum og miklum tekjuskerðingum. Það hefur því veitt
takmarkaðan stuðning til þorra launafólks á vinnumarkaði. Þetta er ólíkt stuðningi við barnafjölskyldur á
Norðurlöndum, sem er almennur og miðar að því að hvetja til barneigna og styðja við fæðingartíðni.
Með þeim breytingum sem gerðar voru í tengslum við kjarasamninga 2022 og við stöðugleika- og
velferðarsamninginn 2024 hefur verið gerð stefnubreyting í stuðningi til barnafjölskyldna með hækkun
skerðingarmarka og lækkun skerðingarhlutfalls. Breytingar verða til þess að fjölga fjölskyldum sem fá
barnabætur og ýta þeim ofar upp tekjustigann. Í yfirlýsingu ríkisstjórnar er jafnframt boðað að fjárhæðir
kerfisins fylgi þróun launa og verðlags á árinu 2025. Alþýðusambandið telur brýnt að stjórnvöld verji
kaupmátt fjárhæða til lengri tíma enda algengt að fjárhæðir fái að síga milli kjarasamninga. Þetta grefur
undan stöðugleika á vinnumarkaði og setur þrýsting á launakröfur til að mæta raunlækkun stuðnings.
Í frumvarpinu er einnig gert ráð fyrir greiðslu sérstaks vaxtastuðnings á árinu 2024 til að mæta aukinni
vaxtabyrði heimila. Sérstakur vaxtastuðningur er útfærður á svipaðan hátt og núverandi vaxtabætur, þó
með öðrum skerðingarmörkum eigna og tekna. Verkalýðshreyfingin taldi mikilvægt að mæta aukinni
vaxtabyrði heimila við gerð kjarasamninga en lagði einnig áherslu á að draga úr þensluáhrifum aðgerða
með fullri fjármögnun þeirra og réttri hönnun úrræða. Áhersla var því lögð á að sérstakur vaxtabætur
greiddust inn á lán eða kæmu til lækkunar á afborgun fremur en að greiðast beint út við álagningu. Þessi
áhersla kemur fram í fyrirliggjandi frumvarpi.
Alþýðusamband íslands
f.h Alþýðusambands Íslands
Róbert Farestveit
Hagfræðingur
Sviðsstjóri hagfræði og greiningasviðs