The Icelandic disability assessment
®TR
Samþætt sérfræðimat
Linda Bára Lýðsdóttir
Nýtt mat
Í nýju kerfi verður tekið upp nýtt heildrænt mat í stað örorkumats eins og við þekkjum
það í dag -> samþætt sérfræðimat.
o O o
Megináherslan er á færni einstaklings í samspili við
umhverfi og aðstæður.
Matið byggir á ICF alþjóðlegu flokkunarkerfi um færni,
fötlun og heilsu sem Alþjóða heilbrigðisstofnunin gefur út
og viðheldur.
Hugmyndafræði ICF
Mat
Vinnumálastofnun
Mat fagaðila
Mat
endurhæfingaaðila
Mat tilvísandi aðila Mat einstaklings
Metur styrkleika
einstaklings
Metur áhrif
færnisþátta á
möguleg störf á
vinnumarkaði
Tengir styrkleika og
færni við möguleg
störf á vinnumarkaði
Metur beint mat á
getu til
atvinnuþátttöku
Metur áhrif
umhverfisþátta á
þátttöku, bæði þá
sem hindra og styrkja
Metur heilsubrest
eftir þörfum
Metur færniþætti
sem heilsubrestur/
fötlun hefur áhrif á
Metur hvort unnið
hefur verið markvisst
með alla færniþætti
sem taldnir eru
hamla starfsgetu
Metur áhrif
umhverfisþátta
Metur áhrif
einstaklingsbundna
þátta
Tilgreinir með hvaða
heilsubrest/ fötlun
var unnið með?
Metur færniþætti
sem heilsubrestur/
fötlun hefur áhrif á
og unnið var með?
Tilgreinir hvaða
inngrip voru notuð?
Tilgreinir hvort
viðunandi árangur
hafi náðst:
Metur hvort
endurhæfing sé
fullreynd?
Tilgreininir
heilsubrest/ fötlun
sem hefur áhrif á
færni og getu til
þátttöku
Metur færniþætti
sem heilsubrestur /
fötlun hefur áhrif á
Metur hvort
endurhæfing sé
fullreynd?
Eigið mat á
heilsubrest/ fötlun
Eigið mat á
færniþætti sem
heilsubrestur/ fötlun
hefur áhrif á
Eigið mat á hvort
endurhæfing sé
fullreynd
Eigið mat á áhuga til
atvinnuþátttöku
Heilsubrestur:
Vefjagigt
Líkamleg starfsemi:
Finnur fyrir verkjum eða sársauka
Lélegur hreyfanleiki í liðum
Vöðvaspenna í öllum útlimum
Geð- og vitræn starfsemi:
Lítið þrek
Léleg svefngæði
Skert skammtíma og langtímaminni
Einkenni kvíða
Umhverfisþættir:
Góður stuðningur frá fjölskyldu
Enginn stuðningur frá öðrum stofnunum
n
®TR
Færni til að tileinka sér og nýta þekkingu:
Skert einbeiting
Skert ákvörðunartaka
Færni til að takast á við daglegar athafnir og kröfur:
Erfitt með að takast á við streitu
Á erfitt með að sinna heimilisstörfum
Hreyfigeta:
Á erfitt með að breyta um líkamsstöðu, t.d. að
setjast, krjúpa og fl.
Á erfitt með að lyfta og bera hluti
Takmörkuð færni til að ganga langar
vegalengdir
Félagsfærni:
Á erfitt með formleg tengsl, t.d. við vinnufélaga
Á ekki erfitt með óformleg tengsl., t.d. við fjölskyldu
Einstaklingsbundnir þættir:
33 ára kennari, einstæð móðir,
góður hvati til að vinna,
Félagsfælni?
Samþætt sérfræðimat
SAMÞÆTT: Aðferðafræðin sem lögð er til grundvallar við matið er samþætt Í
þeim skilningi að horft verður samtímis á þætti sem lúta að færni, aðstæðum
(umhverfis- og einstaklingsbundnum þáttum) og heilsu í víðum skilningi
SÉRFRÆÐIMAT: Matið er sérfræðimat í þeim skilningi að margir sérfræðingar
koma að matinu
Vinnuhópur
• Hópurinn samanstendur af tveimur sérfræðingum frá TR, einum frá VIRK og einum
frá VMST auk Lindu Báru. Einnig kemur tryggingayfirlæknir TR að undirbúningi.
• Forvinnur hugmyndafræði og ferli mats.
• Kynnir sér sambærileg möt m.a. í öðrum löndum og hugmyndafræðileg tengsl
þeirra við ICF flokkunarkerfið: t.d. EUMASS, AFU, WORQ, BAR, ICF coreset,
endurhæfingarmat VIRK osfrv.
• Skipuleggur störf starfshópsins á þann hátt að þau verði sem skilvirkust. Stuðst er
við Delphi aðferðafræði (study).
• Undibýr og vinnur í gerð handbóka, þjálfunarprógramma og rannsókna.
Starfshópur
• 19 manna starfshópur sem ákveður innihald mats (færniþættir,
umhverfisþættir, einstaklingsbundnir þættir) og samþykkir lokaútgáfu.
• Fagstéttir: Iðjuþjálfar, sjúkraþjálfarar, félagsráðgjafar, sálfræðingar,
hjúkrunarfræðingar, þroskaþjálfarar, náms og starfsráðgjafar og læknar.
• Stofnanir: Geðsvið LSH, Grensásdeild, HA, HH, HÍ, HA,
Krabbameinsfélagið, Reykjalundur, Reykjavíkurborg, TR,
Vinnumálastofnun, Virk, VR auk félagsþjónustu sveitarfélaga.
• Einn fagaðili kemur frá ÖBÍ, Þroskahjálp og Geðhjálp.
• Einn fagaðili kemur frá Lífeyrissjóðunum.
Önnur mikilvæg atriði
• Forprófun/hagkvæmnisprófun á mati.
• Mat á sanngirni mats/ matsferilsins.
• Hönnun á gæðastöðlum og eftirliti.
• Áframhaldandi rannsóknir á áreiðanleika og réttmæti mats,
niðurstöður úr mati og þátta sem hafa áhrif á þær.
• Áframhaldandi þróun.
®TR
Takk fyrir
Ítarefni: Örorkustaðall
• Tryggingastofnun metur örorku þeirra sem sækja um örorkulífeyri samkvæmt
sérstökum örorkustaðli sem birtur er í reglugerð.
• Staðallinn var gerður samkvæmt breskri fyrirmynd en aðlagaður að íslenskum
aðstæðum og tekinn til notkunar árið 1999.
• Staðlinum var ætlað að meta örorku í ljósi líkamlegrar og andlegrar
færniskerðingar umsækjenda vegna afleiðinga læknisfræðilega viðurkenndra
sjúkdóma eða fötlunar.
• Staðallinn samanstendur af spurningum um færniskerðingar sem veita stig eftir
alvarleika sé þeim svarað játandi.