Minnisblað
Viðtakandi Velferðarnefnd Alþingis
Sendandi Heilbrigðisráðuneytið
Dagsetning 24. apríl 2024
Málsnúmer HRN23110104
Umsagnir um 728. mál
Með tölvupósti, dags. 15. apríl sl., óskaði velferðarnefnd eftir minnisblaði heilbrigðisráðuneytisins, þar
sem fram komi afstaða þess til þeirra umsagna sem nefndinni hafa borist um 728. mál, frumvarp til laga
um breytinga á lögum um heilbrigðisþjónustu, nr. 40/2007 (íjarheilbrigðisþjónusta).
Í umsögn Landssamtakanna Þroskahjálpar um frumvarpið kemur fram að ekki geti allir nýtt sér þá
þjónustu sem frumvarpið leggur til að verði skilgreind sem íjarheilbrigðisþjónusta. Í umsögn ÖBI
réttindasamtaka kemur fram að fatlað fólk geti átt erfitt með að nýta sér fjarheilbrigðisþjónustu af ýmsum
ástæðum. Hvað framangreindar athugasemdir varðar, vísar ráðuneytið til þess, að þann 28. mars 2023
skrifuðu félags- og vinnumarkaðsráðherra, fjármála- og efaahagsráðherra, háskóla-, iðnaðar- og
nýsköpunarráðherra og heilbrigðisráðherra undir viljayfirlýsingu um þróun á lausnum á rafrænu aðgengi
fyrir fatlað fólk. Í kjölfarið var starfshópur settur á laggirnar skipaður helstu hagaðilum en meðal þeirra
voru Landsamtökin Þroskahjálp og ÖBI réttindasamtök. Hópurinn hefur þegar skilað tillögum að
aðgerðum um aukið aðgengi fatlaðs fólks að rafrænni heilbrigðis- og fjármálaþjónustu.
Í umsögn Halldórs Sigurðar Guðmundssonar er því haldið fram að með frumvarpinu vakni óvissa um
gildissvið og skörun við aðra löggjöf á sviði velferðarmála um félagsþjónustu sveitarfélaga, barnavernd,
málefni aldraðra og málefni fatlaðs fólks. Ráðuneytið áréttar að með frumvarpinu eru lagðar til breytingar
á lögum um heilbrigðisþjónustu sem skilgreind er sem hvers kyns heilsugæsla, lækningar, hjúkrun,
sjúkrahúsþjónusta, sjúkraflutningar, hjálpartækjaþjónusta og þjónusta heilbrigðisstarfsmanna innan og utan
heilbrigðisstofnana sem veitt er í því skyni að efla heilbrigði, fyrirbyggja, greina eða meðhöndla sjúkdóma
og endurhæfa sjúklinga. Þannig er ljóst að þjónusta sem veitt er á grundvelli annarra laga svo sem laga um
félagsþjónustu sveitarfélaga eða barnaverndarlaga, fellur ekki undir skilgreiningu laganna og er því ekki
um að ræða óvissu um gildissvið frumvarpsins eða skörun þess við aðra löggjöf.
Í umsögn Halldórs Sigurðar kemur einnig fram að möguleg afmörkun á hugtakinu velferðartækni í lögum
um heilbrigðisþjónustu sérstaklega sé ekki vænleg þar sem það sé til þess fallið að skapa óskýrleika um
reglur, leyfi og eftirlit. Í frumvarpinu er ekki gerð tilraun til að skilgreina velferðartækni, sem er yfirhugtak
yfir ýmis stuðningsúrræði, heldur er eingöngu verið að tryggja, að við beitingu velferðartækni, sem felst í
stafrænna tæknilausna heilbrigðisþjónustu sem styðja við búsetu einstaklinga í heimahúsi, verði gert skylt
að tryggja öryggi sjúklinga og viðkvæmra heilbrigðisupplýsinga.
Í umsögn Félagsráðgjafafélags Íslands segir að mikilvægt sé að það komi fram í lögunum eða reglugerð að
ekki sé leyfilegt að nota almennan tölvupóst til að senda viðkvæmar, persónugreinanlegar upplýsingar eða
til að veita fjarheilbrigðisþjónustu. Með hliðsjón af því áréttar ráðuneytið að frumvarpið gerir ráð fyrir að
við skipulagningu og veitingu fjarheilbrigðisþjónustu beri veitendum þjónustunnar að uppfylla fyrirmæli
landlæknis um upplýsingaöryggi. Í þeim fyrirmælum er m.a. fjallað um öryggisráðstafanir og meðferð
viðkvæmra gagna. Í umsögn félagsins er jafnframt á það bent að ákjósanlegt geti verið að horfa til fleiri
lausna við veitingu fjarheilbrigðisþjónustu en innskráningu með rafrænum skilríkjum, en tekið skal fram
að framangreindur starfshópur um rafrænt aðgengi fatlaðs fólks, hefur verið með þá framkvæmd til
sérstakrar skoðunar, og hefur sett fram tillögur til úrbóta.
Stjórnarráð Íslands
Heilbrigðisráðuneytið
1
Í umsögn Viðskiptaráðs Íslands er því fagnað að verið sé að veita fjarheilbrigðisþjónustu lagastoð en um
leið er gerð athugasemd við það að verið sé að greina á milli heilbrigðisþjónustu eftir því hvort hún er veitt
á staðnum eða með tæknilausnum. Ráðuneytið áréttar að með frumvarpinu er eingöngu verið að bæta
orðskýringum um fjarheilbrigðisþjónustu við lög um heilbrigðisþjónustu, þannig að lögin taki einnig til
þeirrar þjónustu, en að öðru leyti gera lög um heilbrigðisþjónustu sömu kröfur til allrar heilbrigðisþjónustu,
óháð því hvort hún er veitt á heilbrigðisstofnun eða starfsstofu heilbrigðisstarfsmanns eða með notkun
stafrænnar tækni
Í umsögn sinni ítrekar Viðskiptaráð Íslands fyrri athugasemdir úr umsögn ráðsins um frumvarpsdrögin í
Samráðsgátt stjórnvalda, en þar kom fram að ráðið legðist gegn því að skipulag og veiting
fjarheilbrigðisþjónustu verði bundin fyrirmælum landlæknis. Ráðuneytið taldi á þeim tíma ekki tilefni til
að bregðast við þeirri athugasemd en áréttaði að stafræn þróun í heilbrigðisþjónustu sé hröð og að unnið sé
að frekari stefnumótun á því sviði. Þau sjónarmið eiga enn við.
Í umsögn Persónuverndar kemur fram að betur hefði farið á því að vísa til 1. mgr. 5. gr. í stað 1. mgr. 6.gr. í
athugasemdum við 4. gr. frumvarpsins og tekur ráðuneytið undir þau sjónarmið.
Stjórnarráð Íslands
Heilbrigðisráðuneytið
2