tm RÍKISSKATTSTJÓRI Laugavegi 166 - 150 R eykjavík - Sími 442 1000
Fax 442 1999 - w w w .rsk .is - rsk@ rsk.is
Alþingi, nefndasvið
Austurstræti 8-10
101 Reykjavík
Reykjavík, 8.11.2019
Tilvísun: 20191001959
Efni: Umsögn ríkisskattstjóra um frumvarp til laga um breytingu á lögum um tekjuskatt,
nr. 90/2003 (félög undanskilin fjármagnstekjuskatti) - 96. mál, 96. þskj.
Ríkisskattstjóri hefur þann 18. október sl. móttekið tölvupóst þar sem óskað er eftir umsögn
um framangreint þingmál. Embættið telur tilefni til að taka eftirfarandi fram varðandi frumvarp
þetta:
I.
Samkvæmt 2. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt (tsl.), hvílir skylda til að greiða tekjuskatt af
öllum tekjum sínum, hvar sem þeirra er aflað, á þeim lögaðilum sem heimilisfastir eru hér á
landi og tæmandi eru taldir í 1.-5. tölul. 1. mgr. 2. gr., sbr. þó tilvísun til 4. og 5. tölul. 4. gr.,
er tekur til aðila sem undanþegnir eru skyldu til greiðslu almenns tekjuskatts.
Samkvæmt 4. tölul. 4. gr. tsl. greiða þeir lögaðilar sem um ræðir í 1. mgr. 2. gr. ekki tekjuskatt
ef þeir verja hagnaði sínum einungis til almenningsheilla og hafa það að einasta markmiði
samkvæmt samþykktum sínum. Samkvæmt 5. tölul. 4. gr. eru undanþegin tekjuskatti félög,
sjóðir og stofnanir, sbr. 5. tölul. 1. mgr. 2. gr., sem ekki reka atvinnu.
Aðilar sem undanþegnir eru skyldu til greiðslu almenns tekjuskatts á grundvelli 4. gr. tsl.
fjármagnstekjuskatt af nánar tilgreindum fjármagnstekjum sínum í samræmi við ákvæði 4. mgr.
71. gr. með þeim undantekningum sem tæmandi eru taldar í 5. mgr. 71. gr.
II.
Með frumvarpi þessu er mælt fyrir þeirri breytingu að þeir sem njóta undanþágu frá almennum
tekjuskatti á grundvelli 4. tölul. 4. gr. tsl. verði jafnframt undanþegnir álagningu
fjármagnstekjuskatts skv. 4. mgr. 71. gr. Breytingin eins og hún er lögð fyrir tekur ekki til
þeirra aðila sem ekki reka atvinnu og njóta undanþágu frá almennum tekjuskatti skv. 5. tölul.
4. gr. Þannig er ljóst að umrædd breyting yrði einungis til hagsbóta fyrir félög sem stunda
atvinnustarfsemi og væru skattskyld ef ekki væri fyrir sérstök ákvæði í samþykktum þeirra
um ráðstöfun á breiðum grundvelli til almannaheilla. Hún nær þannig ekki til þeirra félaga sem
ekki teljast atvinnufyrirtæki og njóta einungis vaxta og arðs af eignum, jafnvel þótt að þau
verji ráðstöfunartekjum (fjármagnstekjum) sínum til almanaheilla með sama hætti og hin
fyrrgreindu félög. Meirihluti hinna síðamefndu aðila sem njóta skattfrelsis frá almennum
tekjuskatti skv. 5. tölul. 4. gr. er skráður í fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra sem félagasamtök.
Félagasamtök geta verið stofnuð í ýmsum tilgangi, þ.m.t. um málefni sem talin eru horfa til
almannaheilla.
http://www.rsk.is
mailto:rsk@rsk.is
RlKISSKATTSTJÓRI
í greinargerð með frumvarpi þessu kemur fram að þær tvær tegundir undantekninga frá
almennri skattskyldu sem mál þetta varði séu þær sem greinir í 4. og 5. tölul. 4. gr. tsl., sbr. hér
að framan. Umíjöllunin er m.a. með eftirfarandi hætti:
„Félagasamtök eru ekki sérgreind í fyrirtcekjaskrá með þeim hætti sem hér er til umjjöllunar
frekar en almannaheillafélög skv. 4. tölul. 4. gr. Þau eru án gjaldstigs til almenns tekjuskatts í
skattgrunnskrá ogskila aðeins skattframtali á áður tilgreindum forsendum. Þau hafa ekki verið
flokkuð í skattgrunnskrá á grundvelli skráðs tilgangs þeirra, enda liggja þær upplýsingar ekki
fyrir ífyrirtœkjaskrá. Frumvarp þetta nœr því ekki til slíkra félaga. “
Félagasamtök eru í reynd skilgreind án gjaldstigs til almenns tekjuskatts í skattgrunnskrá þar
sem þau eru almennt undanþegin skattskyldu af tekjuskatti á grundvelli 5. tl. 4. gr.tsl., enda
reka þau ekki atvinnu. Þama eru aðstæður ólíkar því sem gerist í tilvikum sem falla undir 4. tl.,
en þar em aðilar almennt skattskyldir nema markmið atvinnustarfsemi þeirra sé af ákveðnu
tagi, og þurfa framtalsgögn að sýna árlega fram á að svo sé eigi félögin að njóta undanþágu frá
skattskyldu vegna síðast liðins rekstrarárs. I greinargerð er gengið út frá því að hjá
ríkisskattstjóra liggi almennt ekki fyrir gögn um tilgang félagasamtaka og hvort að þau gætu
talist til almannaheilla eða ekki. Ríkisskattstjóri vekur athygli á því að sama dag og fmmvarp
þetta er lagt fram þá eru samþykkt á Alþingi, eftir aðeins tvo daga í þinglegri meðferð, lög um
skráningarskyldu félaga til almannaheilla með starfsemi yfir landamæra, nr. 119/2019. A
grundvelli þeirra laga er nú haldin í fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra skrá yfir félög til
almennaheilla með starfsemi yfir landamæri, sbr. og 2. og 3. gr. laga nr. 17/2003, um
fyrirtækjaskrá. Þeim félögum sem falla undir gildissvið laga nr. 119/2019, og þegar eru skráð
í fyrirtækjaskrá, er skylt að breyta skráningu sinni í félag til almannaheilla með starfsemi yfir
landamæri, sbr. bráðabirgðaákvæði laganna. Þá liggur nú jafnframt fyrir á Alþingi frumvarp
um félög til almannaheilla (181. þingmál, þskj. 182) þar sem gert er ráð fyrir því að
ríkisskattstjóri haldi utan um almannaheillafélagaskrá, sbr. 37. gr. þess frumvarps. Þar er enn
með bráðabirgðaákvæði gert ráð fyrir því að almenn félagasamtök sem þegar eru skráð í
fyrirtækjaskrá geti að uppfylltum skilyrðum farið fram á að breyta skráningu sinni yfir í
almannaheillafélagaskrá. Ljóst má því telja að þær forsendur sem lagt er upp með í frumvarpi
þessu um takmarkaða undanþágu frá fjármagnstekjuskatti eru að nokkru leyti breyttar.
Með hliðsjón af framangreindum lagabreytingum - þegar orðnum og fyrirhuguðum — telur
ríkisskattstjóri að rök gætu staðið til endurskoðunar á því hvort að undanþága frá skattskyldu
til greiðslu fjármagnstekjuskatts skuli ná með heildstæðum hætti til félaga sem eingöngu eru
rekin til almannaheilla, óháð því hvort að um atvinnurekstrarfélög eða almenn félagasamtök sé
að ræða. Vert er að benda á að meðal þeirra félagasamtaka sem falla undir undanþáguákvæði
5. tl. 4. gr. tsl. eru mörg af eldri og þekktari góðgerðar- og líknarfélögum landsins og/eða
landssamtök þeirra. Standi vilji til að láta þessar lagabreytingar ná til slíkra félagasamtaka þá
bendir ríkisskattstjóri á að fullnægjandi framtalsgögn muni þurfa að berast svo meta megi
forsendur endurgreiðslu fjármagnstekjuskatts þessara aðila að liðnu viðkomandi starfsári.
Virðingarfyllst,
f. h. ríkisskattstjóra