Velferðanefnd Alþingis
Reykjavík, 19. júní 2020
Efni: Umsögn Félags fasteignasala um breytingu á lögum um húsnæðismál
(hlutdeildarlá n).
Með erindi dags. 15. júní s.l. var Félagi fasteignasala sent til umsagnar frumvarp til laga um
breytingu á lögum um húsnæðismál er varðar úrræði fyrir tekjulága fyrstu kaupendur og
almennt tekjulágt fólk að uppfylltum vissum skilyrðum.
Nýjar eignir.
Það er fagnaðarefni að frumvarpið hafi verið lagt fram enda brýn þörf á aðgerðum hið fyrsta í
húsnæðismálum fyrir þennan hóp.
Félag fasteignasala hefur áhyggjur að allt of fáar íbúðir verði til að mæta þörfum markaðarins.
Þá er eðlilegt að koma á meira frelsi þeirra sem vilja koma sér þaki yfir höfuðið þannig að
fortakslaus krafa um nýbyggingar sé felld brott. Á söluskrá fasteignir.is eru eru ca 1500 eldri
fasteignir með ásett verð undir 40 milljónum - óeðlilegt er að allar þær eignir ofl. séu útilokaðar
frá þessu úrræði af því þær eru ekki nýjar.
Þá þarf að gæta að viðmið hvað varðar hámarksverð verði ekki of lágt en reglugerð mun taka
á því. Í athugasemdum með frumvarpinu kemur fram að „meðalfasteignaverð í hagkvæmum
kaupum með hlutdeildarláni væri um 40 milljónir“ brýnt er að þarna verði vandað til verka og
hámarksverð verði ekki ákvarðað of lágt enda þá hætt við að úrræðið verði að engu gagnvart
mörgum.
Þrátt fyrir að opnað sé á að eldri eignir geti líka verið innan úrræðisins mun það ekki breyta
þeirri hvatningu sem gert er ráð fyrir með lögunum til uppbyggingar minni hagkvæmra íbúða
enda draumur fjölmarga klárlega að komast í nýtt húsnæði. Óeðlilegt er á hinn bóginn að loka
á valfrelsi fólks á hvaða landssvæðum eða t.d í hvaða hverfum innan höfuðborgarsvæðisins
fólk leitast við að flytja einungis að því að eignin er ekki ný.
Ekki er þó óeðlilegt að unnt sé að setja skorður á slík hlutdeildarlán þegar um eldri eignir er að
ræða ef talið er að 20% lán ríkisins á öðrum veðrétti sé ekki tryggt - slíkt þyrfti að útfæra.
Fjöldi eigna.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að lánað verði fyrir u.m.þ.b. 400 íbúðum á ári í 10 ár. Ljóst er
að slík takmörkun er varhugaverð enda brýnt að tryggja jafnræði fólks sem uppfyllir skilyrði
laganna fyrir hlutdeildarlánum og forðast að uppi verði sú staða „fyrstur kemur fyrstu fær“.
Í framkvæmd munu eignir sem hafa verið viðurkenndar sem hagkvæmt húsnæði og njóta réttar
til hlutdeildarlána koma inn á markaðinn til almennrar sölumeðferðar. Fái byggingaaðili hærra
boð í eignina en kveðið er á um í reglugerð sem hámarksverð mun eignin væntanlega verð seld
þeim aðila og hludeildarlánshafi ekki geta keypt eignina.
Þar sem búast má við miklum skorti á eignum er hætt við að eignir sem viðurkenndar hafa
verið sem hagkvæmt húsnæði leiði til að fjöldi fólks sem að vill nýta sér úrræðið býður í sömu
eignina, þá getur oft orðið vandasamt og viðkvæmt hvern seljandinn velur sem kaupanda í
þeim skorti sem við má búast að verði uppi - má sjá að erfið mál koma upp upp við slíkar
aðstæður.
Mikilvægt er að vandað verði til verka og um leið að þessu úrræði verði hraðað enda fjölmargir
sem bíða þessara aðgerða.
F.h. Félags fasteignasala
Grétar Jónasson
framkvæmdastjóri Félags fasteignasala