Hér komi titill
n Alþýðusamband íslands
Alþingi
Nefndasvið Austurstræti 8-10
150 REYKJAVÍK
Reykjavík, 20.05.2020
Tilvísun: 202005-0016
Efni: Umsögn ASÍ um frumvarp til laga um breytingu á lögum um atvinnuleysistryggingar og
lögum um Ábyrgðasjóð launa (framlenging hlutabótaleiðar), 813. mál.
Alþýðusamband Islands hefur fengið til umsagnar frumvarp til laga um breytingu á lögum um
atvinnuleysistryggingar og lögum um Ábyrgðasjóð launa (framlenging hlutabótaleiðar), 813.
mál.
Um er að ræða eitt þriggja lagafrumvarpa í svokölluðum þriðja aðgerðapakka sem (auk tveggja
annarra tengdra frumvarpa, um atvinnuleysistryggingar og kennitöluflakk) er viðbragð
stjórnvalda við áhrifum COVID-19 á íslenskt atvinnulíf og vinnumarkað.
Mikilvægt er að nálgast „pakkann" í heild sinni þar sem efni frumvarpanna og þær aðgerðir og
úrræði sem boðuð eru nátengd. Því er einnig mikilvægt að forsendur og hugtakanotkun þeirra
sé samræmd eins og tilefni og aðstæður leyfa. Í þessu sambandi leggur ASÍ áherslu á að ákvæði
um skilyrði fyrir opinberum stuðningi og viðurlög við misnotkun á slíkum stuðningi séu
sambærileg í öllum frumvörpunum eftir því sem við á.
Megin efni frumvarpsins
Helstu breytingarnar sem frumvarpið felur í sér eru þríþættar.
Í fyrsta lagi er hlutabótaleiðin framlengd um þrjá mánuði til 1. september nk. og krafa um að
starfshlutfall launafólks sem fær greiddar hlutabætur verði frá 1. júlí nk. að lágmarki 50%. Þá
er fjallað um hvernig standa á að framlengingunni af hálfu launafólks og atvinnurekenda.
Í öðru lagi er kveðið á um skilyrði sem fyrirtæki þurfa að uppfylla til að starfsmenn geti sótt um
hlutabætur, mögulegar endurgreiðslur og viðurlög.
Í þriðja lagi er kveðið á um frekari réttindi launafólks og einyrkja miðað við núgildandi
bráðabirgðaákvæði.
Umsögn Alþýðusambands Íslands
ASÍ styður megin efni frumvarpsins, bæði framlengingu hlutabótaákvæðisins, skilyrði sem
fyrirtækin þurfa að uppfylla, auknar heimildir Vinnumálastofnunar og aukin réttindi launafólks
og einyrkja.
Skilyrði og ábyrgð fyrirtækja.
Í frumvarpinu er kveðið á um með afdráttarlausum hætti hvaða skilyrði fyrirtæki þurfa að
uppfylla til að starfsmenn þeirra geti fengið hlutabætur. Annars vegar um breytingar á
A L Þ Ý Ð U S A M B A N D f S L A N D S • G U Ð R Ú N A R T Ú N I 1 • 1 0 5 R E Y K J A V l K • S f M I : 5 3 5 S 6 0 0 • F A X : S 3 S 5 6 0 1 • A SI 8 > A S I . IS • W W W . A S I . I S
http://WWW.ASI.IS
Alþýðusamband íslands
rekstrarlegum forsendum og hins vegar hvaða önnur skilyrði fyrirtæki þurfa að undirgangast
og uppfylla. Þannig skal atvinnurekandi staðfesta að hann hafi á tímabilinu 1. júní 2020 til
31. maí 2023 ekki í hyggju að greiða út arð, lækka hlutafé með greiðslu til hluthafa,
greiða óumsamda kaupauka, kaupa eigin hlutabréf, inna af hendi aðrar greiðslu til eigenda
á grundvelli eignaraðildar þeirra, greiða af víkjandi láni fyrir gjalddaga, veita eigendum
eða nákomnum aðilum lán eða annað fjárframlag sem ekki varðar öflun, tryggingu eða
viðhald rekstrartekna. Þá er komin inn krafa um að atvinnurekendur greiði upphæð
hlutabótanna til baka með 15% álagi uppfylli atvinnurekandi ekki skilyrði laganna. Margt er
þarna ágætt og í samræmi við þær áherslur sem ASÍ hefur sett fram. Sama gildir um heimildir
sem veittar eru Vinnumálastofnun, þ.m.t. um birtingu lista yfir þau fyrirtæki sem nýta
hlutabótaleiðina, og viðurlög ef brotið er gegn lögunum af ásetningi eða stórfelldu gáleysi.
rangar eða ófullnægjandi upplýsingar um atriði skv. 7. mgr. skal sæta sektum eða
fangelsi allt að tveimur árum nema brot megi teljast minni háttar.
Athugasemdir:
1) Ekki er að finna í upptalningunni skyldu atvinnurekanda til að hafa upplýst um
raunverulegan eiganda sbr. lög nr. 82/2019 eins og er m.a. í frumvarpinu um stuðning úr
ríkissjóð vegna greiðslu hluta launakostnaðar á uppsagnafresti. Á þessu verður að ráða bót
enda mikilvægt í þágu gagnsæis.
2) I frumvarpinu segir: „Þá skal vinnuveitandi staðfesta að hann hafi á tímabilinu 1. jú n í2020
til 31. maí 2023 ekki í hyggju að greiða út arð, lækka hlutafé með greiðslu til hluthafa,
greiða óumsamda kaupauka, kaupa eigin hlutabréf, inna af hendi aðra greiðslu til eigenda
á grundvelli eignaraðildar þeirra, greiða af víkjandi láni fyrir gjalddaga, veita eigendum
eða nákomnum aðilum lán eða annað fjárframlag sem ekki varðar öflun, tryggingu eða
viðhald rekstrartekna eða greiða eigendum sínum eða æðstu stjórnendum mánaðarlaun
sem nema hærri fjárhæð en 3.000.000 kr. til hvers og eins, eftir þvísem við á ."
Markmiðið um launaþak sem hér er lagt til er mikilvægt og í samræmi við stefnu og
áherslur ASÍ. Hins vegar er launaþakið sem nemur ríflega 4 földum meðallaunum, en ekki
þreföldum eins og ASÍ leggur til.
Réttur launafólks og einyrkja
Samkvæmt frumvarpinu er fallist á allar ábendingar sem ASÍ hefur sett fram varðandi réttindi
launafólks og einyrkja í hlutabótaleiðinni.
1. Fallist er á rétt fólks sem hefur verið í fæðingarorlofi til að nota viðmið um tekjur fyrir
töku fæðingarorlofs.
2. Fallist er á rétt fólks sem hefur verið í foreldraorlofi til að nota viðmið um tekjur fyrir töku
foreldraorlofsins.
3. Fallist er á að launafólk geti óskað eftir að nota tekjur ársins 2019 sem viðmið um tekjur ef
miklar árstíðasveiflur eru í tekjum þess.
A L Þ Ý Ð U S A M B A N D f S L A N D S • S Æ T Ú N I 1 • 1 0 5 R E Y K J A V Í K • Sl ' MI : 5 3 5 5 6 0 0 • F A X : 5 3 5 5 6 0 1 • A S I @ A S I . I S • W W W . A S I . I S
2
mailto:ASI@ASI.IS
http://WWW.ASI.IS
Alþýðusamband íslands
4. Fallist er á að einyrkjar njóti sambærilegra réttinda og launafólk varðandi framlengingu
tekjutengda tímabilsins, þ.e. að tímabilið til 1. september dregst ekki frá tekjutengda
tímabilinu.
Allar eru þessar breytingar afturvirkar til 15. mars sl.
Alþýðusambandið fagnar þessum réttarbótum.
Í ljósi framanritaðs leggur Alþýðusambandið til að frumvarpið verði samþykkt að teknu tilliti
til þeirra ábendinga sem koma fram hér að ofan.
A L Þ Ý Ð U S A M B A N D f S L A N D S • S Æ T Ú N I 1 • 1 0 5 R E Y K J A V Í K • S Í M L S 3 5 5 6 0 0 • F A X : 5 3 5 5 6 0 1 • A S 1 @ A S 1 . I S • W W W . A S I . I S
Virðingarfyllst,
Halldór Grönvold, aðstoðarframkvæmdastjóri ASÍ
3
mailto:AS1@AS1.IS
http://WWW.ASI.IS