Samtök sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæ ðinu
Nefndasvið Alþingis
Umhverfis- og samgöngunefnd
Kópavogi, 19. maí 2020
Efni: Umsögn Samtaka sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu (SSH) við frumvarp til laga um
breytingu á lögum um uppbyggingu og rekstur fráveitna, nr. 9/2009, sem síðari breytingu, 776.
mál
SSH fagna framkomnu frumvarpi og hvetja til samþykktar þess. Að því sögðu vilja samtökin þó
koma eftirfarandi á framfæri:
Í 4. mgr. 1. gr. frumvarpsins er gert ráð fyrir því að ráðherra setji, að höfðu samráði við Samband
íslenskra sveitafélaga, og Samorku, reglugerð um framkvæmd laganna, þar á meðal um tímafresti,
forgangsröðun framkvæmda og nánar um gögn sem þurfi að fylgja umsóknum og uppgjöri. Tekið
er undir ummæli í athugasemdum í greinargerð með umræddu ákvæði um mikilvægi þess að
skapaður verði fyrirsjáanleiki við úthlutun fjármuna til þessa verkefnis. Er því mikilvægt að umrædd
reglugerð verði sett sem fyrst, og miðað verði við að umsóknarferli og afgreiðsla verði eins
fyrirsjáanleg og kostur er. Til að auðvelda fráveitum sveitarfélaga skipulagningu framkvæmda, en í
mörgum tilvikum má telja að þær verði viðamiklar, tímafrekar og kostnaðarsamar, væri jafnframt
æskilegt að umsóknir og styrkir á grundvelli þeirra væru afgreidd til nokkurra ára í senn. Þá þarf að
vera að fullu ljóst hvers kyns framkvæmdir séu styrkhæfar.
Þannig segir m.a. í 2. mgr. 1. gr. frumvarpsins að hefðbundið viðhald sé ekki styrkhæft né
endurbætur á eldri kerfum nema markmið þeirra sé að uppfylla lög og reglugerðir. SSH telja
mikilvægt að það komi skýrt fram hvers kyns endurbætur eru styrkhæfar og að tryggt sé að
endurbætur sem rekja má til aukinna skyldna sem lagðar eru á sveitarfélög með hvers kyns
stjórnvaldsfyrirmælum eða krafna sem leiða af Evrópureglum eða breytinga á hvers kyns
stjórnvaldsfyrirmælum falli þarna undir, en fyrirséð er að kostnaður sem leiðir af auknum kröfum til
fráveitukerfa verði verulegur.
Enn fremur segir í 2. mgr. 1. gr. frumvarpsins að framkvæmdir við hreinsun ofanvatns, svo sem til
að draga úr mengun örplasts, séu styrkhæfar. Mikilvægt er að skýrt sé hvers kyns framkvæmdir geti
fallið þar undir, en t.a.m. má nefna að svokallaðar blágrænar ofanvatnslausnir, sem eru
umhverfisvænar og sjálfbærar, og fela í sér nýtingu ofanvatns og gróðurs, með það að markmiði að
líkja eftir náttúrulegum ferlum vatns, geta nýst vel við hreinsun ofanvatns.
Þá vilja SSH vekja athygli á því að gert er ráð fyrir að heildarkostnaður framkvæmda sem fallið geta
undir gildissvið frumvarpsins nemi um 15 milljörðum króna á næstu tíu árum. Í athugasemdum í
greinargerð með frumvarpinu er tekið fram að fjárveiting til verkefnisins verði ákvörðuð af Alþingi
og að almennt sé gengið út frá því að stuðningur ríkisins geti numið allt að 20% af heildarkostnaði
framkvæmda sveitarfélaga. Með hliðsjón a f því hve kostnaðarsamar fyrirséðar framkvæmdir verða
er því mikilvægt að þessu verkefni verði tryggt nægilegt fjármagn á næstu árum.