Laedsvirkjun
Háaleitisbraut 68
103 Reykjavik • lceland
landsvirkjun.is
landsvirkjun(3)lv.is
Sfmi/Tel: +354 515 9 0 00
Fax: +354 515 9 0 07
Umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis
Austurstræti 8-10
101 REYKJAVÍK
Efni: Frumvarp á 150. þingi - lög um loftslagsmál, mál 718.
Umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis hefur óskað eftir umsögn Landsvirkjunar um
frumvarp til laga um breytingu á lögum um loftslagsmál, nr. 70/2012, með síðari
breytingum (skuldbindingar og losunarheimildir), mál 718.
Landsvirkjun þakkar tækifæri til að skila inn umsögn um frumvarpið. Fyrirtækið styður
meginefni þess. Samkomulag íslands og Noregs við Evrópusambandið um loftslagsmál hafi
reynst vel, vinna Evrópusambandsins (ESB) og stefnumörkun á þessu sviði er bæði öflug og
góð og sam starf við ESB hefur styrkt og eflt vinnu hér á landi á sviði loftslagsmála.
Landvirkjun tekur því undir að brýnt sé að innleiða sem fyrst í íslenska löggjöf reglugerðir
2018/841 og 2018/842, tilskipun 2018/410 og aðrar gerðir sem ákvörðun sameiginlegu
EES-nefndarinnar nr. 269/2019 felur í sér.
Þátttakta í viðskiptakerfí ESB hefur tryggt sambærileg rekstrarskilyrði fyrir stór
iðnfyrirtæki sem nýta endurnýjanlega orkulindir landsins til að framleiða vörur sem hafa í
för með sér umtalsverða losun gróðurhúsalofttegunda . Minnt er á að losun vegna
raforkuvinnslu á íslandi er einungis brot af þeirri losun sem á sér stað við
raforkuframleiðslu í Evrópu. Nýting endurnýjanlegra orkulinda til framleiðslu á vörum sem
þurfa mikla raforku styður því markmið Rammasamnings Sameinuðu þjóðanna um
loftslagsbreytingar. Með aðild að viðskiptakerfinu getur ísland einnig skilið á milli losunar
vegna framleiðslu sem fellur undir viðskiptakerfið sem að lang stærstum hluta er vegna
stóriðju og millilandaflugs og losunar vegna annarra starfsemi, svo sem vegsamgangna,
landbúnaðar og fislcveiða. Þetta hefur gert umræðu hér á landi markvissari.
í viðskiptakerfi ESB er lögð mikil áhersla á að koma í veg fyrir kolefnisleka. Það kemur skýrt
fram í tilskipun Evrópuþingsins og Ráðsins 2018/410/ESB. Fyrirtæki í alþjóðlegri
samkeppni munu á fjórða viðskipatímabilinu fá áfram hluta af losunarheimildum án
endurgjalds og er þá miðað við árangursviðmið (benchm ark). Miðað er við meðal losun frá
10% framleiðslunnar þar sem losun á framleiðslueiningu er minnst. Þetta viðmið verður
reiknað tvívegis vegna úthlutunar á tímabilinu. Þetta þýðir að yfir 90% fyrirtækjanna munu
greiða fyrir hluta af heimildunum sem þau þurfa á að halda. Gera má ráð fyrir að verð á
heimildum á markaði muni hækka mikið á tímabilinu þar sem heimildir sem til ráðstöfunar
verða í kerfinu munu verða 43% færri árið 2030 en árið 2005. Fyrirtækin munu því hafa
mikinn og vaxandi hvata til að draga úr losun.
Eftirfarandi eru atriði sem Landsvirkjun vill vekja athygli nefndarinnar á:
2. gr. Orðaskýringar
í tl. 1, Binding kolefnis úr andrúmslofti, er lagt til að binding verði ekki takmörkuð við
IjóstiIIífun. Landsvirkjun vakti athygli á þessu í umsögn vegna 758. máls á 149.
Löggjafarþinginu og fagnar þessari breytingu. Til bóta gæti verið að fella út úr
skilgreiningunni „með tilteknum aðgerðum" í lok skilgreiningarinnar. Mikilvægt er að
Reykjavík, 20 .05.2020
Tilvísunvor: M -2020-156/00.11
föngun kolefnis úr lofti eða útblæstri og nýting þess sem leiðir til minni losunar út í
andrúmsloftið, t.d. með því að nýta kolefni í útblæstri til að framleiða eldsneyti, teljist til
bindingar. í þessu samhengi má þó benda á að síðar í lagatextanum, í b. lið 5. gr., er notað
upptakagróðurhúsalofttegunda og þá hvortbetra sé að nota þá orðanotkun sem sett er fram
í orðaskýringum.
í tl. 6 er lagt til að kolefnisjöfnun verði skilgreind þannig: Þegar aðili hlutast til um aðgerðir
annars aðila til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda o g /eð a binda kolefni úr
andrúmslofti og notar staðfestingu á slíkum samdrætti eða bindingu til að jafna útsína eigin
losun að hluta eða öllu leyti. Landsvirkjun hvetur til þess að þessi skilgreining verði
endurskoðuð og kolefnisjöfnun taki til allra aðgerða til að draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda og/eða binda kolefni úr andrúmslofti hvort heldur aðili fer sjálfur í
þær eða kaupir af öðrum aðila til að jafna út þá losun sem verður vegna viðkomandi
starfsemi. Mikilvægt er að tekin sé afstaða til hvað sé kolefnisjöfnun og hvort krefjast eigi
vottunar 3 aðila á slíku.
í tl. 11, Starfsstöð: Staðbundin tælmileg eining þar sem fram fe r ein eða fleiri tegundir
starfsemi sem getið er íI. viðauka og öll önnur starfsemi sem gæ ti haft á h r ifá losun og mengun
og tengist m eð beinum og tæknilegum hætti þeirri starfsemi sem fe r fram á staðnum. Ekki er
skýrt hvort þessi skilgreining eigi bæði við starfsemi sem getið er í 1. viðauka eða einnig aðra
starfsemi sem hefur í för með sér losun gróðurhúsalofttegunda.
Hvatt til að bætt verði inn skilgreiningu á hugtakinu kolefnisverð (e. Carbon pricing). Á
alþjóðavettvangi er mikil áhersla lögð á að ríki, fýrirtæki o.fl. aðilar ákveði kolefnisverð sem
þau beita við rekstur sinn. Landsvirkjun ákvað á árinu 2018 að nýta innra kolefnisverð við
ákvarðanir varðandi fjárfestingar og rekstur fyrirtækisins. Það hefur gefist vel.
5. gr. Skuldbindingar í Ioftlagsmálum til 2030
Landsvirkjun fagnar því að til standi að gefa út reglugerðir þar sem settur verður fram
rammi er varðar árlegan samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda á íslandi og losun og
bindingu vegna landnotkunar, breyttar landnotkunar og skógræktar. Skilgreina þarf nánar
hvernig samdrætti skuli náð en einnig skil þeirra rekstraraðila sem ekki falla undir I.
viðauka á upplýsingum í loftslagsmálum, en í dag vantar leiðbeiningareglur um bókhald og
upplýsingagjöf. Samræming þessara þátta er mikilvæg til að ná fram trúverðugleika þeirra
gagna sem sett eru fram í tengslum við kolefnisjöfnun. Landsvirkjun veltir því upp hvort í
grein a) Skuldbindingar vegna sam eiginlegrar ábyrgðar þurfi ekki einnig að tiltaka að
reglugerðin taki á mikilvægi og leiðbeiningum er varðar bókhald og gagnaskil tengt
loftslagsmálum. Jafnframt teljum við mikilvægt að slíýrt sé hvaða hlutverk opinberar
stofnanir eigi að hafa í að halda heildrænt utan um kolefnisbindingarverkefni hérlendis,
óháð eigenda eða framkvæmdaraðila.
19. gr. Nýsköpunarsjóður
í 3. mgr. eru ákvæði er varða nýsköpunarsjóð sem starfræktur er á evrópska
efnahagssvæðinu. Saml<væmt breytingu sem tilskipun 2018/410 felur í sér mun sjóðurinn
m.a. styðja nýsköpun á sviði kolefnisföngunar og notkunar (Carbon capture and utilisation),
kolefnisföngunar og geymslu í jarðlögum (Carbon capture and geological storagé) sem og
verkefni á sviði endurnýjanlegrar orku og orkugeymslu. Sjóðurinn hefur burði til að gegna
þýðingarmiklu hlutverki í þróun sem er forsenda þess að markmið Parísarsamningsins
náist. Ætla má að verkefni sem íslensk fyrirtæki, háskólar o.fl. koma að, t.d. við að nýta
kolefni sem losnar við jarðvarmavinnslu til eldsneytisframleiðslu eða binda það í jörðu
(CarbFix), geti komið til greina við úthlutun úr sjóðnum. Sama gæti átt við um verkefni eins
og djúpborunarverkefnið (Iceland Deep Drilling Program).
Ennfremur er orkugeymsla svið sem er í mikilli þróun erlendis. Vaxandi hlutdeild
breytilegra orkugjafa (variable energý), svo sem vind- og sólarorku í raforkubúskapnum
kallar á að hægt sé að geyma raforku til að brúa stutt tímabil þegar vinda- og sólfar er
óhagstætt. Þó staðan nú sé talsvert önnur hér á landi en á meginlandi Evrópu er mikilvægt
að íslenskir aðilar fylgjast með og taka þátt í verkefnum á sviði orkugeymslu. Bæði mun þörf
fýrir orkugeymslu aukast ef áform um nýtingu vindorkunnar ganga eftir en jafnframt kunna
2
með lækkandi kostnaði við orkugeymslu að felast tækifæri til að tryggja þýðingarmiklum
innviðum rafmagn án þess að setja upp varastöðvar sem knúnar eru með jarðefnaeldsneyti.
Mikilvægt er að íslensldr aðilar hafi tækifæri til að sækja um styrki til sjóðsins og sé hvattir
til að taka þátt í verkefnum með öðrum aðilum á evrópska efnahagssvæðinu.
Landsvirkjun bendir þó á að ríkið á sjóð sem heitir Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins, sbr.
lög nr. 61/1997. Það gæti leitt til ruglings að notað heitið nýsköpunarsjóður líka á þennan
sjóð.
Að lokun vill Landsvirkjun ítreka stuðning við meginefni frumvarpsins og er fyrirtækið að
sjálfsögðu reiðubúið til að mæta á fund nefndarinnar og veita upplýsingar verði eftir því
leitað.
Virðingarfyllst,
3