Laugavegi 166 - 150 Reykjavík - Sími 442 1000
Fax 442 1999 - www.rsk.is - rsk@rsk.is
Nefndasvið Alþingis
Austurstræti 8-10
101 Reykjavík
Reykjavík, 20.5.2020
Tilvísun: 20200500470
Kt. 420169- 3889
Umsögn ríkisskattstjóra um frumvarp til laga um breytingu á ýmsum lögum er varða
eignarráð og nýtingu fasteigna (aðilar utan EES, landeignaskrá, ráðstöfun landeigna,
aukið gagnsæi o.fl.) - 715. mál, þskj. 1223
Ríkisskattstjóri hefur þann 30. apríl sl. móttekið tölvupóst þar sem óskað er eftir því að
embættið veiti umsögn um framangreint þingmál. Telur ríkisskattstjóri tilefni til eftirfarandi
athugasemda:
I.
Með b-lið 8. gr. frumvarps þess sem um ræðir (nýrri 10. gr. b jarðalaga nr. 81/2004) er lagt til
að tilteknum lögaðilum, sem eiga bein eignarréttindi yfir fasteign eða fasteignaréttindum sem
falla undir gildissvið jarðalaga, verði skylt að tilkynna fyrirtækjaskrá ríkisskattstjóra m.a. um
beint og óbeint eignarhald sitt, svo og um raunverulegan eiganda eða eigendur, sbr. lög nr.
82/2019. Það er afstaða ríkisskattstjóra að ákjósanlegt væri að umskrifa ákvæði 8. gr. b. (ný 10.
gr. b jarðalaga), sbr. það sem hér á eftir fer.
Í frumvarpinu er byggt á þeirri lagatækni í framsetningu að upplýsingaskylda er lögð á alla
lögaðila sem hafa bein eignarréttindi yfir fasteignum eða fasteignaréttindum hér á landi sem
falla undir jarðalög. Ákvæðið er síðan þrengt og afmarkað við þá erlendu lögaðila sem hafa
beinan eignarrétt yfir fasteignum (skráðir eigendur) eða beint eða óbeint eignarhald yfir
innlendum lögaðila sem skráður er fyrir fasteignum hér á landi.
Ríkisskattstjóri telur eðlilegra að leggja með beinum hætti skyldur á þá lögaðila sem skráðir
eru fyrir fasteignum hér á landi um að veita nánari upplýsingar um hvaða eigendur standi að
baki lögaðilans:
a) ef erlendur lögaðili er skráður fyrir fasteign skal hann upplýsa um raunverulegan
eiganda sinn í skilningi laga nr. 82/2019, óháð fjölda eignarhaldsfélaga, og loks um
stjórnarmenn og aðra stjórnendur, þ.e. nöfn, heimilisföng og heimilisfesti þeirra félaga
sem rakin verða til hins raunverulega eiganda.
b) ef innlendur lögaðili er skráður fyrir fasteign og félagið er aftur endanlega í eigu erlends
aðila, þá ber því á sama hátt að upplýsa um raunverulegan eiganda sinn óháð því hvort
sú skráning hefur farið fram samkvæmt lögum nr. 82/2019.
Ríkisskattstjóri telur brýnt að upplýsingaskyldum aðilum sé gert að upplýsa um raunverulagan
eiganda óháð því hvort að á fyrri stigum hafi verið tilkynnt þar um til fyrirtækjaskrár (sbr.
frávik stafliðs b að framan frá frumvarpstextanum). Sú skrá sem gert er ráð fyrir að haldin verði
http://www.rsk.is
mailto:rsk@rsk.is
J RIKISSKATTSTJORI
í fyrirtækjaskrá á grundvelli jarðalaga er sjálfstæð og alls óháð skrá þeirri um raunverulegan
eiganda sem haldin er skv. lögum nr. 82/2019. Ekki skiptir máli í því samhengi að
skráarhaldarinn sé sá sami, og brýnt að tryggja að því marki sem unnt er að við skráningu á
eignarréttindum sé byggt á sem nýjustum upplýsingum. Í þessu samhengi bendir ríkisskattstjóri
á að lagatextinn þurfi sömuleiðis að innihalda ákvæði um að beri upplýsingum í skrá um
raunverulegan eiganda, sbr. lög nr. 82/2019, og upplýsingum um raunverlegan eiganda sem
veittar eru skv. jarðalögum, þá skuli skráning í báðum skrám taka mið af nýrri upplýsingunum.
II.
Þá telur ríkisskattstjóri rétt að vekja sérstaka athygli á því að ekki liggur fyrir hvernig ná megi
utan um mengi upplýsingaskyldra aðila skv. fyrirhugaðri 10. gr. b jarðalaga. Ljóst er að slíkt
hlýtur að hafa áhrif á gæði skráarhalds og virkni eftirlits með skráningarskyldum atriðum og
alla úrvinnslu upplýsinga.
III.
Ennfremur telur ríkisskattstjóri nokkuð ómarkvisst að vísa í jarðalögin í heild, hvað
upplýsingaskyldu varðar. Ákjósanlegra væri að í nokkrum stafliðum væri listað upp við hvaða
aðstæður beri að gera grein fyrir erlendu eignarhaldi, hvort heldur afmörkunin beindist að
eignarhaldi eða yfirráðum sem háð væru samþykki ráðherra, eða þær aðrar forsendur sem
afgerandi eru fyrir upplýsingaskylduna. Til hliðsjónar má sem dæmi benda á að ekki hefur þótt
við hæfi að vísa í lög nr. 90/2003, um tekjuskatt, í heild sinni, hvað skattskyldu tekna varðar.
Þá þykir ljóst að setja verður ítarlegri ákvæði um heimildir til upplýsingaöflunar á grundvelli
jarðalaga, og um upplýsingaskyldu þeirra aðila sem veitt geta þær upplýsingar sem
nauðsynlegar kunna að teljast við framkvæmd laganna. Þannig verði t.a.m. bæði lögð
upplýsingaskylda á viðkomandi stjórnvöld og aðra aðila og tilgreint að þagnarskylduákvæði
standi beitingu upplýsingaöflunarheimilda ekki í vegi.
IV.
Loks bendir ríkisskattstjóri á að með 18. gr. frumvarpsins er gert ráð fyrir gildistöku þegar í
stað. Með vísan til þess að samkvæmt 8. gr. b frumvarpsins (ný 10. gr. b jarðarlaga) þá skuli
upplýsingaskyldir lögaðilar tilkynna ríkisskattstjóra um beint og óbeint eignarhald sitt fyrir 1.
ágúst ár hvert, þá telur ríkisskattstjóri vandséð hvernig sinna megi fullnægjandi undirbúningi
að framkvæmd hinnar nýju löggjafar á þeim tíma sem að óbreyttu er til stefnu.
Virðingarfyllst,
f. h. ríkisskattstjóra
Ingvar J. Rögnvaldsson Helga Valborg Steinarsdóttir
- 2 -