¥
Vestfjarðastofa
Alþingi
Atvinnuveganefnd
sent á nefndasvid@nefndasvid.is
Ísafirði 20. maí 2020
Umsögn frumvarp til breytingu á lögum um Framkvæmdasjóð ferðamannastaða mál 712, 150
löggjafarþing.
Vestfjarðastofa styður við markmið frumvarpsins um breytingu á hlutverki Framkvæmdasjóðs
ferðamannastaða og það endurspegli í auknu mæli áherslur á svæðisbundna þróun og jafna
dreifingu ferðamanna.
Vestfjarðastofa vill hinsvegar ítreka umsögn og umsagnir fleiri aðila er sendar voru inn í
Samráðsgátt, þar sem mótmælt er því að skilgreining á hugtakinu ferðamanaleið eigi ekki við
akveg, heldur eingöngu gönguleið, reiðleið og reiðhjólaleið. Nánar tiltekið segir í umsögn
Vestfjarðastofu í Samráðgátt.
Vestfjarðastofa gerir athugasemd við að í 2. mgr 1. gr (og í skýringum við lagagreinina) verði
hugtakið “Ferðamannaleið” skilgreint með sama hætti og í 2. mgr, 2.gr laga 20/2016 Lög um
landsáætlun um uppbyggingu innviða til verndar náttúru og menningarsögulegum minjum. En
þar er “Ferðamannaleið” skilgreind sem gönguleið, reiðleið og reiðhjólaleið. Gangi frumvarpið
óbreytt fram þá útilokar það styrki Framkvæmdasjóðs ferðamannastaða, til að taka þátt í
verkefnum sem tengjast framkvæmdum við ferðamannastaði tengdum akvegum. Bendir
Vestfjarðastofa á að á vegum Vegagerðarinnar er nú til umræðu skilgreining á sama hugtaki.
Vestfjarðastofa bendir á nú hratt vaxandi afþreyingu ferðamanna á Íslandi að aka skilgreindar
ferðamannaleiðir. Á Vestfjörðum og Vesturlandi er nú unnið að þróun nýrrar ferðamannaleiðar
Vestfjarðaleiðin, sem fer um átta sveitarfélög á Vestfjörðum, um Dalabyggð og að hluta í
Húnaþingi Vestra. Jafnframt hefur Norðurland skilgreint tvær ferðamannaleiðir, annars vegar
Norðurstrandarleið og hins vegar Demantshringurinn.
Í greinargerð með frumvarpinu er farið yfir athugasemdir sem sendar voru inn í Samráðsgátt. Þar
ákvæðið um að útloka akvegi skýrt með að skýr skil séu til staðar um hlutverka ráðuneyta og
stofnana þeirra, eða sem segir
Það er ekki hlutverk Framkvæmdasjóðs ferðamannastaða að fjármagna framkvæmdir í
samgöngumálum þó svo að þær geti nýst ferðaþjónustunni heldur er um sérstakan málaflokk að
ræða sem heyrir undir annað ráðuneyti og sérstaka stofnun. [Samgöngu og
sveitarstjórnarráðuneyti og Vegagerðin]
Vestfjarðastofa telur að slík skýr mörk séu ekki til staðar og hlutverk Vegagerðar og í þessu
tilviki hlutverk Framkvæmdasjóðs ferðamannastaða skarist gagnvart hugtakinu ferðamannaleið.
Báðar þessar stofnanir hafa hlutverki að gegna með því, annars vegar að tryggja greiða og örugga
för um landsvæði en hinsvegar að stuðla að uppbyggingu afþreyingar samhliða verndun náttúru
og menningarminja.
mailto:nefndasvid@nefndasvid.is
¥
Vestfjarðastofa
E f skoðuð er stefnumörkun í samgöngumálum hvað þessa skörun varðar má í Samgönguáætlun
2019 - 2033 (11/149) finna almennar áherslur samgöngukerfis gagnvart ferðaþjónustunni
2.1.4. Samgöngukerfið taki tillit til þarfa ferðaþjónustunnar, m.a. vegna markmiða um dreifingu
ferðamanna um landið. Sérstaklega verði hugað að vetrarþjónustu á vegakerfinu.
Annað hlutverk Vegagerðarinnar sem nýtist ferðaþjónustu er varðar almenningssamgöngur,
gangandi og hjólandi; fjölbreyttir ferðamátar.
2.1.24 Áfram verði stutt við gerð stofnstíga í þéttbýli. Við gerð stofnstíga meðfram þjóðvegum
með aðskilnaði mismunandi samgöngumáta verði forgangsraðað í þágu öryggis.
2.1.25 Leitast verði við að gera hjólreiðar og göngu að greiðum og öruggum ferðamáta.
Sambærileg markmið eru í tillögu að þingsályktun um Samgönguáætlun 2020-2034 en vægi
göngu og reiðhjóla sem samgöngumáta er markvisst aukið með vísan til loftlagsmála en einnig
öryggismála.
Hjóla- og göngustígar (utan höfuðborgarsvæðisins).
Fjárveiting tekur mið af því að auka verulega möguleika á hjólreiðum með framkvæmdum við
stígagerð. Reiknað er með að viðkomandi sveitarfélög taki þátt í kostnaði að undangengnum
samningum þar um. Miðað er við að þátttaka Vegagerðarinnar verði allt að helmingur kostnaðar
nema á langleiðum utan höfuðborgarsvæðisins þar sem kostnaðarþátttaka getur orðið meiri.
Fjárveitingin hér miðast við göngu- og hjólastíga utan höfuðborgarsvæðisins en stígar á
höfuðborgarsvæðinu eru hluti af Samgöngusáttmálanum. Með stígagerðinni er stefnt að því að
umferð hjólandi ökumanna verði ekki leyfð á vegum samhliða stígum.
Einnig má finna nýtt ákvæði er varðar markmið um jákvæða byggðaþróun
2.5.4 Mótuð verði stefna um vegi sem þjóna aðallega ferðamönnum.
Sett í hnotskurn má telja að í Samgönguáætlun sé verið sé að auka við hlutverk Vegagerðar að
koma ferðamönnum á áfangastað, og þá með margvíslegum hætti s.s. akandi, gangandi og
hjólandi. En þegar komið er í áfangastað taki ferðaþjónustan/sveitarfélög við með afþreyingu og
þar komi til hlutverk Framkvæmdasjóðs ferðamannastaða m.a. við uppbyggingu akvegar sem
ferðamannaleiðar.
Til að skýra nánar, þá má tilgreina dæmi um verkefni á ferðamannaleið, er uppbygging útskota /
áfangastaða við akvegi. Hér geta verið dæmi um útsýnisstað, áhugaverðar menningarminjar o.fl..
Annað verkefni eru uppbygging áfangastaðar við akveg þar sem er um er að ræða upphaf eða
endir á gönguleið, reiðleið eða reiðhjólaleið. H ér má segja að sé augljós skörun. M á þá einnig
hugleiða hvort eigi að skilgreina leið/veg, sem liggur meðfram þjóðvegi, sem hjólreiðastíg
fjármagnaðan af Samgönguáætlun og sveitarfélögum eða sem reiðhjólaleið sem fjármögnuð er
af Framkvæmdasjóði ferðamannastaða og sveitarfélögum.
¥
Vestfjarðastofa
Taka verði til skoðunar hvernig hægt sé að samþætta akveg, sem ferðamannaleið til afþreyingar
og ferðamannaleiðar sem hluta af innviðum samgöngukerfis. Skýra verður hlutverk
Framkvæmdasjóðs ferðamannastaða og Vegagerðar og hvernig leyst verði úr verkefnum þar sem
hlutverk þeirra skarast og aflað fjárheimilda til verkefna.
Vestfjarðastofa telur ella að gangi frumvarpið óbreytt, fram þá tapist eða tefjist um of tækifæri til
að efla svæðisbundna þróun og jafna dreifingu ferðamanna. Ráðuneyti og stofnanir þeirra megi
ekki horfa um of á málefnasvið hvers heldur þess í stað að horfa á heildarmynda og markmið.
Aðalsteinn Óskarsson, sviðsstjóri Vestfjarðastofu