Nefndasvið Alþingis
b.t. fjárlaganefndar og efnahags- og viðskiptanefndar
nefndasvid@althingi.is
Reykjavík, 23. mars 2020
Efni: Umsögn SI um um frumvarp um aðgerðir til að mæta efnahagslegum áhrifum í
kjölfar heimsfaraldurs kórónuveiru, 683. mál og fjáraukalög 2020, 695. mál.
Samtök iðnaðarins (hér eftir „samtökin" og „SI") hafa tekið til umsagnar frumvörp um aðgerðir
til að mæta efnahagslegum áhrifum í kjölfar heimsfaraldurs kórónuveiru, mál nr. 683 og 695.
Samtökin fagna þeim aðgerðum sem felast í aðgerðaráætluninni og telja jafnframt jákvætt að
sjá að ríkisstjórn, Seðlabanki Íslands, lánveitendur og aðilar vinnumarkaðarins ganga í takt að
sameiginlegu markmiði við erfiðar aðstæður. SI fagna yfirlýsingum forystumanna
ríkisstjórnarinnar um að meira verði gert og taka heilshugar undir að betra sé að gera meira
en of lítið við þessar aðstæður. SI telja rétt að benda á ýmis atriði sem væru að mati
samtakanna til þess fallin að styrkja aðgerðirnar enn frekar og auka líkur á öflugri viðspyrnu
fyrir íslenskt efnahags- og atvinnulíf til skemmri og lengri tíma:
i. Frumvarp um aðgerðir til að mæta efnahagslegum áhrifum í kjölfar
heimsfaraldurs kórónuveiru, 683. mál
Í nýlegri könnun Samtaka iðnaðarins kemur fram að 55% iðnfyrirtækja búast við
lausafjárerfiðleikum á næstunni en meðal fyrirtækja í framleiðsluiðnaði er hlutfallið enn hærra
eða 70%. Er þetta mikið áhyggjuefni í ljósi þess að iðnaður skapar um eitt af hverjum fimm
störfum á Íslandi og fimmtung landsframleiðslunnar.
i. Stöðugt endurmat á stöðunni:
Dragist efnahagssamdráttur á langinn er mikilvægt að fyrirtæki landsins hafi heimild til
lengri fresta til að standa skil á sköttum og opinberum gjöldum en nú er tilgreint í
frumvarpinu. Sama á við um endurgreiðslu brúarlána. Stöðugt endurmat þarf á stöðunni og
veita á heimild til lengri fresta ef samdráttur dregst á langinn. Tryggja þarf þá að ekki muni
bíða fyrirtækjanna uppsafnaður skafl vegna frestunar opinberra gjalda og greiðslna
brúarlána þegar að viðspyrnu kemur. Í þessu sambandi er mikilvægt að ekki sé einungis
um frestun opinberra gjalda og skatta að ræða heldur einnig lækkun. Á það ekki síst við um
tryggingargjaldið.
ii. Hækkuð endurgreiðsla virðisaukaskatts í anda „Allir vinna“:
Samtökin fagna tillögum ríkisstjórnarinnar um að hækka endurgreiðslu virðisaukaskatts úr
60% upp í 100% í anda „Allir vinna“ átaksins. Samtökin leggja áherslu á mikilvægi þess að
úrræðið sé eins viðtækt og hægt er þegar kemur að aðkomu allra í virðiskeðjunni þ.e. frá
hönnun til afhendingar. Fagna samtökin því að vinna hönnuða við viðhaldsframkvæmdir
falli undir ákvæðið.
Sökum hraðra tækniframfara og breyttra framleiðsluaðferða er æskilegt að endurskoða og
útvíkka frekar heimildina til endurgreiðslu með það að leiðarljósi að hægt væri að vinna
frekari vinnu á verkstæði og fá endurgreiðslu af sama sniði, t.d. má þar nefna sérframleiðslu
innréttinga og einingaframleiðslu.
Borgartúni 35 -1 0 5 Reykjavík - Sími 591 0100 - mottaka@si.is - www.si.is
mailto:nefndasvid@althingi.is
mailto:mottaka@si.is
http://www.si.is
Enn fremur leggja samtökin til að tillagan nái til sveitarfélaga vegna innviðaframkvæmda.
Þannig er hvatt til fjárfestinga á þessu ári og störf varin.
ii. Frumvarp um fjáraukalög 2020, 695. mál
Samtökin fagna áformum um auknar opinberar fjárfestingar. Um nokkurt skeið hefur verið ljóst
að hið opinbera þurfi að auka fjárfestingar sínar með hliðsjón af stöðu efnahagsmála, í þeim
tilgangi að örva eftirspurn. Þá hefur ítrekað verið bent á að ástand innviða er víða bágborið og
er þörf á umtalsverðum fjárfestingum í innviðum landsins. Sú þörf var áætluð 372 milljarðar
króna í skýrslu um ástand og framtíðarhorfur innviða sem kom út árið 2017 á vegum SI og
Félags ráðgjafarverkfræðinga. Í ljósi þessa vilja SI fara fram á eftirfarandi:
i. Ráðast í 30-35 ma.kr. viðbótarframkvæmdir í samgöngum og byggingum:
Að mati SI kalla aðstæður á að farið sé í a.m.k. 30-35 ma.kr. viðbótaframkvæmdir í ár
umfram það sem ríkissjóður er þegar með áætlað í samgönguinnviðum og byggingum hins
opinbera. Mikilvægt er að undirbúningur slíkra framkvæmda sé skilvirkur og jafnframt þess
gætt að verkefnum sé útvistað til íslenskra fyrirtækja. Sveigjanleiki í útboðsferli skiptir hér
sköpum.
ii. Nýta á samvinnuleiðina:
Samvinnuverkefni um vegaframkvæmdir í samræmi við framkomið frumvarp
samgönguráðherra færir verkefni framar í tíma. Umfangsmiklar framkvæmdir sem skapa
mikinn fjölda ársverka bæði hjá verktökum en ekki siður hjá ráðgjöfum og hönnuðum. Áætla
má að í heild verði til á bilinu 3.000-4.000 ársverk vegna þessa. Hvatt er til þess að frumvarp
þess efnis verði að lögum sem fyrst svo hægt sé að leggja grunn að framkvæmdum.
iii. Hlutdeildarlán og aukin stofnframlög:
Á þessum tímum þarf að leita allra leiða til að viðhalda stöðugri uppbyggingu til að mæta
grundvallar þörf samfélagsins til næstu ára. Í ljósi þess að mikill samdráttur verður á nýrri
íbúðarfjárfestingu vilja samtökin einnig benda á að nauðsynlegt er að fara hratt af stað með
nauðsynlega uppbyggingu m.a. með því að koma á hlutdeildarlánum sem allra fyrst og
auka fjárveitingar til svokallaðra stofnframlaga, sbr. nr. 52/2016. Tryggja þarf fjármagn til
þessara verkefna á þessu ári að því gefnu að frumvarp um hlutdeildarlán verði samþykkt.
iv. Vitundarvakning um íslenska framleiðslu og þjónustu:
Samtök iðnaðarins leggja til að stjórnvöld og aðilar vinnumarkaðarins taki höndum saman
og efni til markaðsátaks í þágu innlendrar framleiðslu og þjónustu í breiðri merkingu þar
sem horft væri til ólíkra greina. Tryggt verði fjármagn til verkefnisins í fjáraukalögum. Vilja
SI benda á að Samtök atvinnulífsins, Samtök iðnaðarins, Samtök verslunar og þjónustu og
Bændasamtökin hafa staðið að slíku átaki undir merkjum Íslenskt - gjörið svo vel. Hægt
væri að nýta það verkefni til að hvetja landsmenn til kaupa á innlendri framleiðslu og
þjónustu og skipta við innlenda verslun sem verður til þess að skapa störf og verðmæti.
v. Endurgreiðslur vegna kvikmyndaframleiðslu verði auknar:
Um langt skeið hefur ríkissjóður endurgreitt hlutfall af framleiðslukostnaði vegna framleiðslu
kvikmynda og sjónvarpsefnis. Þetta fyrirkomulag hefur gefið góða raun, skapað fjölmörg
störf og verðmæti bæði beint en ekki síður óbeint. Samkvæmt nýjustu könnun
Ferðamálastofu sögðust tæp 40% ferðamanna hafa tekið ákvörðun um Íslandsferð eftir að
hafa séð íslenskt landslag í hreyfimyndefni.
Borgartúni 35 -1 0 5 Reykjavík - Sími 591 0100 - mottaka@si.is - www.si.is
mailto:mottaka@si.is
http://www.si.is
Samkvæmt fjárlögum fyrir árið 2020 (án fjáraukalaga) er tæpum 700 m.kr. ráðstafað í
endurgreiðslur vegna kvikmyndagerðar en miðað við útgefin vilyrði um endurgreiðslur fyrir
árið 2019 þyrfti fjárheimildin að nema samtals um 1,5-2 milljörðum króna á þessu ári. Þetta
gerir það að verkum að innlendir og erlendir framleiðendur halda að sér höndum og ráðast
síður í ný verkefni. Samtökin hvetja til þess að fjárframlög verði aukin enda skili það auknum
umsvifum á þessu ári með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á efnahagslífið.
vi. Hækkun framlaga í Tækniþróunarsjóð:
SI leggja til að framlög í Tækniþróunarsjóð (TÞS) verði aukin um allt að 3 milljarða króna á
þessu ári með það að markmiði að fjölga störfum í nýsköpun og hátækni. Einungis 27%
verkefna með hæstu einkunn hlutu styrk við síðustu úthlutun. Bendir þetta til ónýttra
tækifæra. Áhrifamat TÞS bendir til þess að sjóðurinn hafi mikilvæg áhrif á nýsköpun í
íslensku atvinnulífi. Hefur TÞS styrkt framsækin nýsköpunarfyrirtæki sem hafa náð árangri
á alþjóðavettvangi og þannig stuðlað að fjölgun og verndun verðmætra starfa. Fyrir
tilstuðlan TÞS verða til þekkingarverðmæti í landinu en samkvæmt áðurnefndu áhrifamati
telja 75% styrkþega að rannsóknar- og nýsköpunarverkefni hefðu ekki farið af stað án
styrks úr sjóðnum. Aukin framlög til TÞS skapa störf og efnahagsleg umsvif.
vii. Styðjum enn frekar við nýsköpun:
Nýleg úttekt og könnun SI meðal félagsmanna sem hafa nýtt sér heimildir til
skattfrádráttar/endurgreiðslu á rannsókna- og þróunarkostnaði bendir til þess að fyrirtæki
hafa almennt aukið umsvif, fjölgað verkefnum og ráðið í ný stöðugildi vegna hækkunar þaks
úr 300 m.kr. í 600 m.kr. en sú lagabreyting tók gildi í janúar 2019. SI hvetja stjórnvöld og
Alþingi til að hækka þök enn frekar en það mun hafa jákvæð áhrif á atvinnuuppbyggingu
og nýsköpun, og þar með verðmætasköpun í hagkerfinu.
Að lokum vilja Samtök iðnaðarins ítreka ánægju sína með framkomnar tillögur stjórnvalda til
að mæta þeim efnahagsþrengingum sem blasa við íslensku atvinnulífi. Samtökin leggja til að
frumvörpin verði samþykkt, að teknu tilliti til framangreindra athugasemda.
Virðingarfyllst,
Sigurður Hannesson,
framkvæmdastjóri SI
Borgartúni 35 -1 0 5 Reykjavík - Sími 591 0100 - mottaka@si.is - www.si.is
mailto:mottaka@si.is
http://www.si.is