HEILBRIGÐISEFTIRLIT
Gardatorg 7 • Pósthólf 329 * 212 Garðabær
Alþingi, nefndarsvið
B.t. Umhverfis- og samgöngunefnd
Austurstræti 8-10
150 Reykjavík
Garðabær 00.71 HÞ, PS 16. janúar 2020
Varðar: Frumvarp til laga um breytingu á lögum um hollustuhætti og mengunarvarnir nr.
7/1998. Þingskjal 600-436.mál.
Umsögn Heilbrigðisnefndar Hafnarfjarðar og Kópavogssvæðis
Umhverfis- og auðlindaráðuneytið kynnti á samráðsgátt íslands þann 9. júlí 2019 áform um
lagasetningu, þ.e. frumvarp um breytingu á viðaukum við lög um hollustuhætti og
mengunarvarnir nr. 7/1998. Heilbrigðisnefnd Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis kom saman
til fundar þann 27. ágúst 2019 og gerði eftirfarandi samþykkt sem send skyldi Umhverfis- og
auðlindaráðuneyti:
„Heilbrigðisnefnd styður þá framsetningu erfram kemur í gögnum með
frumvarpsdrögunum að viðaukar I, II, IV og V vísi til starfsleyfis- og
eftirlitsskyldu atvinnustarfsemi. Viðauki III verði upptalning á
atvinnustarfsemi þar sem leyfisveitandi og eftirlitsaðili þurfi sérstaklega
að huga að umhverfisáhrifum rekstrar sem að öðru leytifalli undir aðra
viðauka laganna.
Heilbrigðisnefnd telur að stjórnvöld eigi að fara hægt í því að fella með
öllu niður eftirlitsskyldu með starfsemi sem er að finna í viðaukum IV og
V. Álag frá atvinnurekstri á sitt nærumhverfi getur verið breytilegt eftir
staðsetningu, aðstöðu rekstrar, umfangi, tækni, verklagi o.fl. þáttum.
Staðbundin stjórnvöld eru bestfær um að meta hvort og hvaða aðkomu
þarf til að rekstur sé í sátt við sitt umhverfi."
Ljóst er að markmiðið með breytingum á viðaukum laga um hollustuhætti og mengunarvarnir
er að einfalda einstaklingum og fyrirtækjum skráningu og stofnun atvinnufyrirtækja og auka
skýrleika laganna. Heilbrigðiseftirlit Hafnarfjarðar- og Kópavogssvæðis telur að það markmið
laganna náist ekki með frumvarpinu og enn meiri óvissa ríki en áður um hvaða skilyrði og
kröfur opinberir aðilar gera til viðkomandi atvinnureksturs. Þannig eru ýmis starfsemi
fyrirtækja sem ekki eru starfsleyfisskyld enga að síður háð eftirliti samkvæmt lögum og
reglugerðum en hætta er á að aðkoma eftirlitsaðila verði erfiðari og ómarkvissari en áður.
Þannig gera ýmsir aðilar s.s. landlæ knir eða fé lagsm álayfirvöld, kröfur um um sagnir eða
1
starfsleyfi heilbrigðisnefndar fyrir viðkomandi starfsemi þó svo viðkomandi starfsemi sé ekki
starfsleyfisskyld.
Við vinnslu frumvarpsins komu fram ábendingarfrá nokkrum heilbrigðisnefndum og SHÍ sem
er hagsmunasamtök heilbrigðiseftirlita í landinu, auk þess sem ráðherra og starfsmenn hans
boðuðu fulltrúa þessara aðila á sinn fund, þar sem farið var yfir athugasemdir. Tekið var tillit
til ýmissa atriða í þeirri yfirferð og felldar út hugmyndir um að afnema starfsleyfisskyldu
ýmissa flokka sem að áliti heilbrigðiseftirlits eru áhættumeiri eða snúa að viðkvæmum hópum
s.s. öldruðum eða börnum. Mikilvægast er að markmiðum laga nr. 7/1998 sé viðhaldið um að
búa landsmönnum heilnæm lífsskilyrði og vernda umhverfið.
Þá teljum við rétt að taka dæmi um nokkra flokka af starfsemi sem að mati ráðuneytis skora
lágt í áhættumati sem við teljum skynsamlegra að séu starfsleyfisskyld.
• Æfingasvæði slökkviliðs. Umtalsverð mengun getur stafað frá slíkri starfsemi og þó svo
ágætt samstarf sé á milli slökkviliðs og heilbrigðiseftirlitanna er mikilvægt að
staðsetning og umbúnaður á slíku svæði sé tekið út og samþykkt af heilbrigðiseftirliti,
sem hefur sérþekkingu á þeim mótvægisaðgerðum sem nauðsynlegar eru til að
lágmarka mengun s.s. í jarðvegi, í grunnvatni, í frárennsliskerfi eða gagnvart
loftmengun.
• Brennur (áramót - Jónsmessa - ýmsir viðburðir). Þó svo brennur séu leyfisskyldar hjá
sýslumönnum liggur eftirlit og eftirfylgni með framkvæmd brenna fyrst og fremst hjá
heilbrigðiseftirlitunum. Hætt er við að eftirlit með stærð brenna, eldsmat í brennu,
olíunotkun, lengd brennutíma og fleiri atriða verði erfiðara í framkvæmd og skapi
aukna hættu á meiri loftmengun en nú þegar er í gangi. Þannig gerði
heilbrigðiseftirlitið athugasemdir við framkvæmd allra brenna á okkar svæði um þessi
áramót.
• Gæludýraverslanir. Við innflutning, meðferð dýra og meðhöndlun tilfallandi úrgangs
er mikilvægi hreinlætis augljós. Matvælastofnun hefur aðkomu að innflutningi dýra
og dýravelferð og hefur því aðkomu að þeim þætti í rekstri gæludýraverslana. Aðkoma
heilbrigðisnefnda er að tryggja almennt hreinlæti og að slíkur rekstur valdi ekki skaða
eða ónæði í sínu umhverfi vegna lyktar eða úrgangs.
• Gámastöðvar. í viðræðum fulltrúa heilbrigðiseftirlits við starfsmenn ráðuneytis kom
fram mismunandi skilningur á hugtökum á borð við grenndarstöð, gámastöð eða
endurvinnslustöð eins og t.d. Sorpa skilgreinir sínar stöðvar. Það var sameiginlegur
skilningur að grenndarstöðvar þar sem almenningur getur skilað af sér einföldum
úrgangi á borð við plast, pappír og klæði kallaði ekki á aðkomu heilbrigðiseftirlits. Það
er hins vegar hætta á að atvinnulífið leggi ekki sama skilning í hugtakið gámastöð en
víða um land er þetta megin farvegur fyrir almenning og atvinnulíf að skila af sér
spilliefnum. Það skal fullyrt að rekstraraðilar eiginlegra gáma- og endurvinnslustöðva,
s.s. sveitarfélög og sorpsamlög eru ekki að kalla á þessa breytingu.
• Daggæsla í heimahúsum með sex börn eða fleiri. Börn eru viðkvæmasti hópurinn í
okkar samfélagi. Félagsmálayfirvöld óska eftir umsögn heilbrigðiseftirlits yfir alla
daggæslu í heimahúsum og er aðkoma heilbrigðiseftirlits mikilvæg til að tryggja að
aðstaða þessa hóps sé í samræmi við lög og reglugerðir.
2
• Starfsmannabústaðir. Erfiðlega hefur gengið að tryggja aðbúnað og umhverfi erlendra
starfsmanna sem fá aðstöðu á gistiheimilum eða starfsmannabústöðum fyrirtækja.
Með starfsleyfisskyldu á þessari aðstöðu er aðkoma heilbrigðiseftirlits þó tryggð.
• Samgöngumiðstöðvar. Þrátt fyrir að hægt sé að gera athugasemdir við brot á ýmsum
reglugerðum sem snerta slíka starfsemi s.s. reglugerð um hávaða, þá er að mati
nefndarinnar skynsamlegra að stafsleyfisskilyrða slíka starfsemi þannig að hægt sé að
forða því að slík starfsemi sé sett niður í íbúðarhverfum eða þar sem ekki ertekið tillit
til aukinnar umferðar eða annarra röskunar á umhverfið, sem slík starfsemi hefur í för
með sér.
Að síðustu viljum við vekja athygli á að varhugavert er að fella út flokkinn „Önnur sambærileg
starfsemi" með öllu. Þó svo atvinnuflokkarnir séu margir er ekki hægt að ætlast til að
löggjafinn sjái hvað býr í framtíðinni og hvernig atvinnulífið á eftir að þróast og því útilokað að
sú upptalning sé endanleg.
3