KMBT_C224e-20191202161523
RÍKISENDURSKOÐUN
Bríe ta r tún i 7, 105 Revkjavík IS -lce land .
Alþingi íjárlaganefnd
Willum Þór Þórsson formaður
Austurstræti 8-10
101 Reykjavík
Dagsetning
2. desember 2019
Tilv ísun
19120002
11.01
IKM/ih
Efni bréfs:
Umsögn ríkisendurskoðanda um frumvarp til laga um staðfestingu ríkisreiknings
2018 -m á l 431 -5 9 5 . þskj.
I.
Almennt
Ríkisendurskoðandi hefur þann 1. desember 2019 móttekið tölvupóst þar sem gefinn er
kostur á að veita umsögn um ofangreint þingmál.
í 58. gr. laga nr. 123/2015 um opinber fjármál, kemur fram að ráðherra skuli leggja fram
frumvarp á Alþingi til staðfestingar ríkisreiknings og að í greinargerð með frumvarpinu
skuli tjalla um niðurstöðutölur reikningsins. Þá skal gera grein fyrir frávikum tekna,
útgjalda og lánamála frá samþykktum heimildum Alþingis. Frekari ákvæði um hvað
frumvarp til staðfestingar ríkisreiknings skuli hafa að geyma er ekki að finna í lögum nr.
123/2015, um opinber fjármál.
II.
Greinargerð með frumvarpinu
Greinargerð með frumvarpinu skiptist í tvennt. í inngangi kemur fram að reikningurinn
er settur fram í samræmi við lög nr. 123/2015 um opinber fjármál. í fyrri hluta
ríkisreiknings er yfirlit yfir afkomu, efnahagsreikning, sjóðsstreymi, yfirlit um breytingu
eigin Qár og yfirlit um rekstur málefnasvið ásamt viðeigandi skýringum. í seini hluta er
að finna séryfírlit og sundurliðanir sem gefa frekari upplýsingar um ríkisíjármálin.
I seinni hluta greinargerðarinnar er Qallað um niðurstöðutölur ríkisreiknings 2018
varðandi rekstur, efnahag og lánamál eins og gert er ráð fyrir í 58. gr. tilvitnaðra laga um
opinber íjármál. Þá kemur fram í greinargerðinni að framkvæmd íjárlaga hafi gengi vel
og að góður árangur hafi náðst varðandi það að stofnanir ríkisins hagi rekstri sínum í
samræmi við áætlanir. Þá kemur fram að fjárlagnefnd verði gerð sérstök grein fyrir
ákvörðun ráðherra vegna meðferðar árslokastöðu ríkisaðila og verkefna.
Frumvarp til staðfestingar ríkisreiknings vegna ársins 2017, sem lagt var fram í fyrra en
ekki samþykkt fyrr en á þessu ári, var um margt áþekkt því sem tíðkaðist um staðfestingu
ríkisreiknings í tíð eldri fjárreiðulaga nr. 88/1997. í þeim var gert ráð fyrir að lagt væri
fram frumvarp til lokafjárlaga til staðfestingar á ríkisreikningi og þar leitað heimilda til
uppgjörs á skuldum eða ónotuðum fjárveitingum sem ekki skyldu fluttar milli ára.
Sími / telephone: (+ 3 5 4 ) 569 7100, m ynd s ím i / telefax: (+ 3 5 4 ) 562 4546, k e n n i t a l a / Id .no.: 540269-1819,
n e t fang / e -m ail : p o s tu r@ r ik is en d . i s , he im a s íð a / littp: www.rikisend.is
mailto:postur@rikisend.is
http://www.rikisend.is
Að þessu sinni er í frumvarpstextanum sjálfum ekki kveðið á um heimildir til
niðurfellingar fjárheimildastöðu í loks árs og flutnings slíkrar stöðu yfír á næsta ár og er
það í samræmi við ákvæði laga um opinber ljármál sem gera ráð fyrir að til slíkra
ráðstafana þurfí ekki atbeina Alþingis. Að mati Ríkisendurskoðunar er hins vegar brýnt
að ráðherra setji, að höfðu samráði við fjárlaganefnd Alþingis, reglur um uppgjör
íjárheimilda skv. 3. mgr. 30. gr. tilvitnaðra laga.
III.
Heimild til flutnings ljárheimilda milli ára
I 30. gr. laga nr. 123/2015 um opinber ljármál er fjallað um heimild til flutnings
fjárheimilda milli ára. Þar kemur fram sú meginregla að útgjöld sem eru umfram
íjárheimild í árslok skuli dragast frá fjárheimild næsta árs. Hafi f já r h e im ild ekki verið
nýtt getur hlutaðeigandi ráðherra óskað eftir því að hin ónýtta fjárheimild verði ráðstafað
á næsta ári í heild eða hluta, enda verði henni ráðstafað til þess að mæta útgjöldum sem
hafa frestast eða fyrir liggi skýr hagkvæmnisrök
Téð lagaákvæði felur einnig í sér að framangreindar forsendur gilda ekki um
fjárheimildir fyrir útgjöldum sem ráðast af hagrænum forsendum fjárlaga, metnum
stærðum í reikningshaldslegu uppgjöri eða Öðrum þáttum sem lúta ekki ákvörðunarvaldi
ráðherra. Einnig kemur þar fram að ráðherra setji reglur, að höfðu samráði við
fjárlaganefnd Alþingis, um uppgjör fjárheimilda samkvæmt þessari málsgrein og
hvemig með skuli farið við gerð útgjaldaáætlana.
Fjármála- efnahagsráðherra sendi Qárlaganefnd Alþingis og ríkisendurskoðanda
minnisblað, dags. 22. nóvember sl. þar sem gerð var grein fyrir flutningi fjárheimilda á
milli áranna 2018 - 2019. Þar er greint frá þeim breytingum sem ráðherra hefur
samþykkt að verði gerðar á árslokastöðu ársins 2018 á einstaka fjárlagaliðum og hvaða
íjárheimildir og Qárveitingar árslok 2018 flytjist yfir á árið 2019. Umsögninni er skipt í
þrennt; hagrænir liðir og tilfærslur, rekstrarliðir og fjárfestingarheimildir. í árslok voru
flárlagaliðir með óráðstafaðar fjárveitingar, alls 41,6 ma.kr., og liðir með umframgjöld,
samtals 37,6 ma.kr. Heildarstaða (nettó) nam því 4,0 ma.kr. Eftir breytingar mun 15,8
ma.kr. flytjast yfir á næsta ár.
Hagrœnir liðir og tilfœrslur
Hér er gert ráð fyrir að 24,7 ma.kr. umframútgjöld verði felld niður og eru stærstu liðimir
þar vaxtagjöld (8,0 ma.kr.), afskriftir (7,0 ma.kr.) og breyting lífeyriskuldbindinga (4,3
ma.kr.). A móti vegur að 8,8 ma.kr. hjá liðum sem eru með afgang falla niður. Ekki
hefur verið settar reglur um Qárheimilda þessara liða en í lögum nr. 123/2015 er gert ráð
fyrir að svo sé gert.
Rekstrarliðir
Hér kemur fram að ríkisaðilar og verkefni fá að flytja á milli ára 4% af óráðstafaðri
fjárveitingu ársins eða allt al 10% af uppsafnaðri fjárveitingu í árslok yfír á næsta ár. Þó
var gefíð aukið svigmm frá þessu þar sem málefnaleg rök vom færð fyrir því af
ráðuneytum. Þar sem útgjöld em umfram fjárheimildir færast umframútgjöld yfir á næsta
m RÍKISENDURSKOÐUN
2
RÍKISENDURSKOÐUN
ár. Sjálfvirka yfirfærslu óráðstafaðra tjárveitinga á ekki að vera meginreglan heldur ber
samkvæmt ákvæðum 30. gr. tilvitnaðra laga að meta einstök tilvik, m.a. hvort að
flutningur byggist á því að útgjöldin hafi frestast eða hagkvæmnisrök liggi fyrir. Heimilt
er að setja reglur um flutning fjárheimilda skv. 30. gr. Slíkar reglur þarf að setja.
Fjárfestingaheimild
í heild hækkar íjárfestingarheimild um 0,8 ma.kr. sem skýrist af hækkun
íjárfestingaheimilda hjá Háskóla íslands um 1,0 ma.kr. og um 0,7 ma.kr. hjá
öldrunarstofnunum. Á mót vegur 0,6 ma.kr. lækkun hjá Ríkiseignum. Ekki eru tök á að
leggja mat á þessar breytingar á fjárheimild ríkisaðila og verkefna á árinu 2018. Almennt
er mikilvægt að upplýsingar af þessum toga liggi fyrir tímanlega.
Þá er ástæða til að ítreka ábendingu sem kom fram í umsögn Ríkisendurskoðunar um
frumvarp til staðfestingar á ríkisreikningi ársins 2017 þann 18. janúar 2019, en þar kom
fram það mat að það væri meira upplýsandi að heildstætt ljárheimildauppgjör myndi
fylgja ríkisreikningi hvers árs. Uppgjörið ætti sér tengingu í fjárhagsupplýsingar sem
hver ráðherra birtir í ársskýrslu sinni skv. 62. gr. laga nr. 123/2015 um opinber fjánnál.
Yfirlitinu væri ætlað að sýna heildamiðurstöðu hvers málaefnasviðs til samræmis við
skiptingu stjómarmálefna milli ráðuneyta og upplýsti um íjárheimildir, ráðstöfun og
stöðu fjárheimilda helstu málaflokka. Með heildstæðu yfirliti fengist tenging og
samanburður á milli þeirra fjárheimilda sem Alþingi hefur samþykkt fyrir hvert
reikningsár, heildarfjárráðstafanir til samanburðar og flutning flárheimilda á milli ára.
M álefnasvið/málaflokkar Fluttfrá
fyrra ári
Fjárheimild
ársins
Millifærður
varasjóður
Ráðstöfunar
fé ársins
Ráðtöfun
ársins
Frávik Felltniður
Fluttar
fjárheimildi
Forsætisráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Dómsmálaráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Fjármála- og efnahagsráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Mennta- og menningarmálaaráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Samgöngu- og sveitarstjómarráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Umhverfis- og auðlindaráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Utanríkisráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Velferðarráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Forsætisráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Forsætisráðuneyti
.. Helstu málaflokkar
Fjármálaráðuneyti - Sameiginlegt og óskipt
.. Skatttekjur
.. Fjármagnsliðir
.. Lífeyrisskuldbindingar
.. Afskriftirrekstrarfjármuna
.. Afskriftir skattkrafna
.. Varasjóður
3
Að öðru leyti gerir ríkisendurskoðandi ekki athugasemdir við frumvarpið.
RÍKISENDURSKOÐUN
Virðingarfyllst,